Önümüzdeki 10 Yılın Gözde Mesleği

Mevcut uygulamalara göre, isteyen mühendis, mimar veya teknik elemanlar iş güvenliği uzmanı olabiliyor. Mevcut durumda yaklaşık 14-15 bin civarında iş güvenliği uzmanına ihtiyaç var. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik ile gece yarılarına kadar çalıştıklarını bildiğim İş sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü yöneticileri sorunları yakından takip edip, çözümü için de yoğun bir çaba ve emek harcıyor. Çabalarını ve emeklerini inkar etmek haksızlık olur. Ancak bazı yapıcı önerilerde bulunmayı yararlı görüyorum. 

A ve B sınıfı iş güvenliği uzmanına ihtiyaç var

Çok tehlikeli işyerlerinde sadece A sınıfı iş güvenliği uzmanları çalışabilecek, ancak A sınıfı iş güvenliği uzmanları isterse tehlikeli ve az tehlikeli işyerlerinde de çalışabilecektir. B sınıfı iş güvenliği uzmanları az tehlikeli ve tehlikeli işyerlerinde, C sınıfı iş güvenliği uzmanları az tehlikeli işyerlerinde çalışabilecektir. Ancak yasal düzenlemeden dolayı 4 yıl süreyle B sınıfı iş güvenliği uzmanları, A sınıfı iş güvenliği uzmanlarının ve 3 yıl süreyle de C sınıfı iş güvenliği uzmanları B sınıfı iş güvenliği uzmanlarının yerine bakabilecek.  İş güvenliği uzmanlığı (A), (B) ve (C) olmak üzere üç sınıfa bölünmüştür. İş güvenliği uzmanları ayda en fazla 217 saat çalışabilecek.  

Kimler iş güvenliği uzmanı olabiliyor?

Bakanlık uzman sayılarındaki yetersizliğe çözüm olması için üç yıllık mesleki tecrübe ve C veya B sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesine sahip iş güvenliği uzmanlarının sektörel düzenleme kapsamında kendi meslek dallarına uygun işlerin yapıldığı işyeriyle sınırlı olmak üzere, bütün tehlike sınıflarındaki işyerlerinde 7 yıl süreyle görevlendirilebilecekleri şeklinde yönetmelik değişikliği yaptı. 

İş güvenliği uzmanı olmak isteyen mühendis, mimar veya teknik elemanlar (Teknik öğretmenler ile üniversitelerin fen veya fen-edebiyat fakültelerinin fizik veya kimya bölümleri veya iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları) yetkili kurumlarda düzenlenen eğitimlere katılmaları ve katılacakları sınavda başarılı olup stajlarını da tamamlamaları gerekmektedir. 

Bazı meslek grupları için de sınavsız belge verilmesi mümkün olabilmektedir. İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde mühendis, mimar veya teknik eleman olarak en az on yıl görev yapmış olanlardan (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara, 

3) İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış olan mühendis, mimar veya teknik elemanlara, 

4) İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az sekiz yıl teftiş yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişlerine, 

5) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında uzman yardımcılığı süresi dâhil en az sekiz yıl fiilen görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan Bakanlık iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına, 

(A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi verilmektedir. Özellikle (A) ve (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlarının sayısı yetersiz olup, mevcut durumda da bu sayının artırılması mümkün görünmemektedir. 

Mevcut yasada iş güvenliği uzmanları sadece teknik kişilerden olabildiği için, Hukuk, İşletme gibi diğer sosyal bilimlerden mezun olmasına rağmen iş sağlığı ve güvenliği alanında kendini yetiştirip uzmanlaşan kişiler maalesef iş güvenliği uzmanı olamıyor. Örneğin, Bakanlıktaki diğer İş Müfettişleri ile iş kazalarını, işletmelerdeki çalışma koşullarını inceleyen SGK müfettişleri konuyu değerlendirecek bilgi ve birikime sahip olmalarına rağmen bu görevi yapamıyor. Sayı yetersiz olunca da uzman ücretleri altından kalkılamayacak tutarlara yükseliyor. Az tehlikeli ve tehlikeli işyerlerinde Bakanlıktaki diğer İş Müfettişleri ile SGK müfettişlerinin de değerlendirilmesi sorunun çözümüne ciddi katkı sağlayacaktır. 

Geçtiğimiz günlerde iş güvenliği alanında söz sahibi olabilecek kadar bilgi birikimi ve deneyimi olmasına rağmen hukukçu olduğu için iş güvenliği uzmanı olamayanlara ilişkin işveren örgütlerinin serzenişlerini basından takip etmiştik. Şimdi eğitici belgesi olup bu konuda eğitim veren kişiler maalesef “İş Güvenliği Uzmanı” olamıyor. 

Ayrıca, kendi uzmanlık alanında iş güvenliği uzmanlığı yapanların süre sınırı aranmaksızın sınıfı ne olursa olsun görev yapması da sorunun çözümünde katkı sunacaktır. Örneğin bir Kimya mühendisi kimya işyerlerinde uzmanlık yapabilmelidir. 

Çok önemli bir ihtiyaç var. 

Özellikle bir çok ilde işyeri bulunan Bankalar, Mağazalar gibi az tehlikeli ve tehlikeli sınıftaki şirketlerin merkezleri ile OSGB'ler sözleşme yapılması halinde tüm Türkiye'de o sözleşme kapsamında hizmet verilmesinin önü açılmalıdır. Bu yönde büyük bir ihtiyaç var. Yine çok tehlikeli işyerlerinde (A) sınıfı iş güvenliği uzmanı çalıştırılmasında, çalışma süresinin üçte birini  (A) sınıfı iş güvenliği uzmanı ve kalan süreyi de diğer uzmanların yerine getirmesi halinde yükümlülük yerine getirilmiş sayılmalıdır.