Üroloji Uzmanı Evren Şahin, ‘’Üriner Sistem Taşları’’ Hakkında Bilgilendirdi

Üriner sistem taşları böbrekte veya üriner kanalda (üreter) görülen sert oluşumlardır. İdrarda çözülmeyen ve atılamayan maddelerin zamanla kristalleşmesi  ve birikmesi sonucu oluşur. Normalde idrarda kristal oluşumunu engelleyecek koruyucu maddeler vardır. Ancak bazı insanlarda bu koruyucu mekanizma tam olarak çalışmayabilir ve kristalleşme yani taş oluşumunun ilk evresi başlayabilir. Eğer kristalleşme yeterince ufak boyutta kalırsa idrar yollarından kendiliğinden geçip düşebilir. En sık rastlanan tipi kalsiyum içeren taşlardır. Taşların %85 i kalsiyum taşı olur. Daha az rastlanan taşlar enfeksiyon taşları, ürik asit, sistin ve ksantin taşlarıdır.

Neden Böbreiğimde Taş Oluşur?

Beslenme alışkanlığı taş oluşumunda önemlidir. Protein ve karbonhidratça zengin, lifli gıdalarca fakir diyet taş oluşumunu arttırır. Bu besinler arasında aşırı oranda protein (kırmızı et, süt ve süt ürünleri), tuz, şekerli ve unlu mamüller, kahve, demli çay, kola ve soda sayılabilir. Günlük alınan su miktarı arttıkça risk azalmaktadır. Tekrarlayan idrar yolu  enfeksiyonları, gut hastalığı gibi metobolik hastalıklarda taş oluşumuna neden olmaktadır.

Böbrek Taşının Belirtileri

İlk ve en sık görülen yakınma şiddetli ağrıdır. Yaşayabileceğiniz en ağrılı durumlardan biridir ve doğum sancısına benzer. Ağrı ani başlar. Sırtta veya kasıkta hissedilebilir. Ağrıya sıklıkla bulantı, kusma, terleme ve titreme eşlik eder. İdrarda yanma ve devamlı idrar yapma ihtiyacı eşlik eder. Taşın idrar yolunda hareket etmesiyle idrarda kan görülebilir.

Belirti vermeyen böbrek taşlarına da rastlanabilir. Bu taşlar kontrol sırasında ya da başka amaçlı yapılmış tetkiklerde tesadüfen saptanır. Taş tanısı ultrason, röntgen ve tomografi ile konmaktadır.

Tedavi Yöntemleri

Taş Kırma (ESWL)

Vücut dışında oluşturulan şok dalgalarının böbrekteki taşlar üzerine odaklanması ile taşların kırılması esasına dayanan tedavi şeklidir. Bu tedavi 2 cm’den daha büyük taşlara uygulanmaz. Bu yöntem (ESWL= beden dışından ses dalgaları ile taş kırma tedavisi) bugün etkili ve pratik diğer yöntemler nedeniyle daha az uygulanmaktadır. Günümüzde en sık başvurulan yöntemler endoskopik(kapalı) cerrahi yaklaşımdır.

Endoskopik Üreter/Böbrek Taşı Ameliyatı

Fleksible URS ile doğal idrar kanalında böbreğe kadar çıkılarak böbreğin içindeki taşlar lazer yöntemiyle kırılıyor. Başarı oranı %95’dir. Hastanede kalış süresinin kısalığı ve iyileşme sürecinin çok hızlı olması ve böbrek işlevlerine en az zaman veren yöntem olması önemli avantajlarıdır.

Peruktan Taş Cerrahisi

Modern yöntemler devreye girmeden önce böbrek taşları açık ameliyatlar yapılarak alınmaktaydı. Vücutta yapılan büyük kesilen nedeniyle açık ameliyatlar  hastanın uzun süre hastanede kalması iş ve günlük aktivitelerini bırakmasına sebep olup ameliyat yarasının iyileşmesi ve hastanın ayağa kalkmasıda uzun zaman olmaktaydı. Günümüzde artık böbrek taşlarının çok az bir kısmı (%1) açık ameliyat yöntemi ile alınmaktadır. Fleksible URS ile tedavi edilemeyen veya kırılsada dökülmeyecek büyüklükte olan taşların açık ameliyat yapmayan böbreğe tek bir kanaldan girilerek (kapalı yoldan) tedavi yapılabilmektedir. Peruktan yoldan taşın cerrahi tedavisi olarak isimlendirilen bu işlemde ciltte açılacak küçük bir delikten (1-2 cm) böbreğe girilerek böbrek içindeki taşların temizlenmesidir. Bu yöntem yüksek başarır oranı ve işlem sonrasında hastaların herhangi bir ameliyat yarası olmaksızın erkenden ayağa kalkıp çok kısa sürede iyileşerek aktivitelerine dönmelerini sağlar.

Öneriler

-Her gün 2,5 ile 3 litre sıvı tüketiniz.

-İdrar rengini gözlemleyiniz. Açık renkte olması gerekir.

-Sıcak iklimlerde yaşıyorsanız veya yoğun fiziksel egzersiz yapıyorsanız daha fazla sıvı alınız.

-Bol miktarda sebze, lifli gıda ve meyve yiyiniz.

-Yumurta, mercimek, beyaz pirinç, soyulmuş elma, üzüm, karnabahar, kabak gibi gıdaları daha fazla yemeye çalışınız.

-Diyetinizde tuz miktarını azaltınız.

-Bol hayvansal protein tüketmekten kaçınınız.

-Kalsiyum içeren gıdaları az tüketiniz.

-Haftada 2 veya 3 kez egzersiz yapmaya çalışınız.